«Περί ληστών και ληστειών» του Γ. Λασσάνη

«... Για καιρό με απασχολούσε –τώρα το παράτηξα- ένα έργο με το χέρι αντιγραμμένο, του τοπικού ήρωος Γ. Λασσάνη, υπασπιστού, λογογράφου, συναγωνιστού στο Δραγατσάνι, συνφυλακισμένου στην Αυστρία και «στρατηγικού συμβούλου» (μη και κάτι σαν Καρανίκας) του Αλέξανδρου Υψηλάντη με τον τίτλο: «Εκθεση περί ληστείας» στα πρώτα χρόνια του νεοελληνικού κράτους. Ο ήρωας εισηγήθηκε ως υπεύθυνος στους κρατικούς αρμοδίους λύσεις περί την πάταξιν της ληστείας - φοροδιαφυγή ούτως ή άλλως δεν υπήρχε, ελλείψει εισοδημάτων και το μόνον επάγγελμα που μετέρχονταν ελεύθερα οι νεοέλληνες, αγωνιστές κυρίως, ήταν αυτό της ένοπλης ζητείας ή της ανοιχτοπάλαμης παρόμοιας μπροστά στους ναούς και τα παζάρια. Παράτηξε ο ήρωας την πάταξιν αυτών γιατί η ληστεία δεν είναι ατομικό θέμα και θέαμα αλλά θεσμικό με κύριους εκφραστές το αδηφάγον κράτος με τας συμμορίας του, ενώ οι παρόμοιοι ληστές του Αντ. Κάλφα αγαπιούνται και θα έλεγα λατρεύονται ως λαϊκοί ήρωες.»

Το παραπάνω είναι απόσπασμα από την παρουσίαση ενός μικρού πλην όμορφου βιβλίου (πεζοποίημα) του Αντώνη Κάλφα «Το τελευταίο τσιγάρο» ή ο μονόλογος του τρυφερού λήσταρχου Ιωάννη Παπαδημητρίου εκ Δρυανίτσης εκτελεσθέντος στις 23 Ιουλίου 1924 στους στρατώνες της Κατερίνης», (εκδ. Παρέμβαση 2017).

Αναφερόμουν στους «ληστές» και τις «ληστείες» του βίου μου, ας πούμε, και μεταξύ αυτών θύμισα και την ολιγοσέλιδη και ανέκδοτη (τότε) έκθεση του Γ. Λασσάνη, η οποία μόλις εκδόθηκε από την Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων (γενική επιμέλεια Έλλης Δρούλια, εισαγωγή – μεταγραφή Στάθης Κουτρουβίδης) στη σειρά «Μικρή Βιβλιοθήκη».

Στη Βιβλιοθήκη της Βουλής υπάρχει το αρχείο του Γ. Λ. και με ανέκδοτα έργα του. Από αυτά τα θεατρικά ΕΛΛΑΣ και ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΚΙ ΑΡΙΣΤΟΓΕΙΤΩΝ τα επιμελήθηκε ο θεατρολόγος Βάλτερ Πούχνερ κι εκδόθηκαν στην σειρά των εκδόσεων του Ιδρύματος Ουράνη. Κι εδώ μας πρόλαβε (κι ευτυχώς δηλαδή ο Β.Π.) αφού την έκδοση που ετοιμάζαμε ως «Πόλη του Βιβλίου» (ΙΝΒΑ + Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης) την πρόλαβαν οι οχληρές καταστάσεις εκείνου του καιρού.

Την δεκαετία του ‘30 ο Δήμος Κοζάνης χρηματοδότησε μια μονομελή, επιστημονική αποστολή, δηλαδή πλήρωσε τον φιλόλογο καθηγητή από τη Φλώρινα Ευάγγελο Τζιάτζιο να πάει στη Βουλή και να αντιγράψει το αρχείο του Γ. Λασσάνη. Το αντέγραψε ολόκληρο και το παρέδωσε στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης.

Σημείωνε το 1952 ο Ν. Π. Δελιαλής με αφορμή την έκδοση των απάντων του Γ. Λασσάνη από τον Γρηγ. Γερούκην: «...Η πραγματεία αύτη του κ. Γρηγ. Γερούκη, παρ’ ουδεμιάς αρμοδίας Κριτικής μέχρι σήμερον ενισχυθείσα και μηδεμίαν αύτη ποιούσα μνείαν περί των πηγών της μελέτης και ιστοριογραφίας ταύτης, παρά αποτελούσα ερανίσματα ενίων δημοσιευμάτων διαφόρων και δη του μακαρίτου

Καθηγητού Ευαγ Τζιάτζιου, ούτινος μελέτη πραγματική ευρίσκεται υπό έκδοσιν παρά της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, του κειμένου του Ιστορικού αρχείου του Γεωργίου Λασσάνη, αντιγραφέντος παρά του καθηγητού Ευαγ. Τζιάτζιου προς τούτο αποσταλέντος εις Αθήνας, δαπάνες του Δήμου, ευρισκομένου ήδη εις την Δημοτικήν Βιβλιοθήκην Κοζάνης. Κατά δε την ημετέραν γνώμην δεν αξίζει μεγαλυτέρας υποστηρίξεως πλην της αγοράς των πέντε (5) αντιτύπων ταύτης».

Δεν χαριζόταν σε κανέναν εκείνος ο μέγας Βιβλιοφύλαξ (ασπάλακα τον ονόμαζε χαριεντιζόμενος ο Β. Φόρης) της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κοζάνης και νεοφανής άγιος των κοζανίτικων γραμμάτων.

Το μικρό βιβλίο “είναι η έκθεση που συνέταξε ο Γεώργιος Λασσάνης (1793-1870) τον Ιούλιο του 1856 ως Νομάρχης Αττικής και Βοιωτίας για τους λήσταρχους της εποχής. Το βιβλίο υπό τον τίτλο «Έκθεσις Περί Ληστείας» είναι ένα διεξοδικό κείμενο για την δράση του Νταβέλη, του Καλαμπαλίκη κ.ά. και αποτελεί μια εμπεριστατωμένη μαρτυρία τόσο για τον τρόπο που δρούσαν οι ομάδες αυτές, όσο και για τις συνήθειες της εποχής εκείνης”.

“Το χειρόγραφο αποτελεί μια από τις ελάχιστες, αλλά και πιο συναρπαστικές μαρτυρίες που διαθέτουμε σχετικά με το φαινόμενο της ληστείας στο νεοϊδρυθέν ελληνικό κράτος”.

«Η έκθεση αυτή του Γεώργιου Λασσάνη, λόγιου και πολιτικού από την Κοζάνη που συμμετείχε ενεργά στην επανάσταση του 1821 (ήταν μέλος της «Φιλικής Εταιρείας») και υπήρξε συγγραφέας, δραματουργός και δάσκαλος, υποβλήθηκε στο Υπουργείο Εσωτερικών στο πλαίσιο της πάταξης του φαινομένου των ληστών», σημειώνει μεταξύ άλλων ο Λάμπρος Σταυρόπουλος στον ιστότοπο tovima.

Η «Εκθεσις» του Γ. Λ. ενδιαφέρει και την Κοζάνη ως έργο ενός πνευματικού τέκνου της (εν τη ευρεία εννοία) αλλά πρωτίστως τη Δημοτική Βιβλιοθήκη (θα μπορούσε να το είχε εκδώσει αυτή) η οποία πρέπει να στραφεί σ’ αυτού του είδους τις εκδόσεις εκ του αρχειακού της υλικού κυρίως κι όχι στις ποιητικές αυτοαναφορικότητες, όπως γινόταν παλιότερα με τις υψηλού επιστημονικού επιπέδου εκδόσεις έργων των Ν. Π. Δελιαλή και Μιχ. Καλλινδέρη κ.α.

ΥΓ. Πληροφορούμαστε πως η κ. Ε. Καραϊτίδη αρχηγός των ιστορικών εκδόσεων ΕΣΤΙΑ περιέλαβε στα υπό έκδοσιν εκ του οίκου της, τα διηγήματα του επιφανούς διηγηματογράφου της Κοζάνης του μεσοπολέμου Κωνσταντίνου Τσιτσελίκη. Η παλιά καλή λογοτεχνία της Κοζάνης ανοίγεται σε ευρύτερο αναγνωστικό κοινό. Εύγε Μάριε Κ – Μ επιμελητά αυτού.