Δότας Σαρβάνη ύμνος "Δυτικού κοιμητηρίου"

Ηρθαν από τη Φλώρινα με τα έξοχα γλυκά κουταλιού (αλλά και την πάπρικα), του Σακουλέβα τις θεσπέσιες ομίχλες («μα χάμω χνότισαν ομίχλες / δόξα σοι ο θεός, αλλιώς θα πιάναν / τις φτωχιές μας ψυχές σαν τσίχλες» Γ. Σφρ) και τις ωραίες ποιήτριες Δότα Σαρβάνη και Αθηνά Ζωγράφου που έγραψαν τόσο αισθαντικά με τον τρόπο τους, για το «Δυτικό κοιμητήριο», μου στη χάρη των οποίων υποκλίνομαι. Αναδημοσιεύουμε της κ. Δότας Σ. την παρουσίαση. Η Δότα Σαρβάνη γράφει για το «Δυτικό κοιμητήριο» του Β.Π.Κ. Κι αφού μας συνεπήρε με το εξαιρετικό και πρωτότυπο ημερολόγιο ζωής, «Επισκέπτης από τα δυτικά», και μας πήγε σε γωνιές του νου αταξίδευτες, κι αφού γίναμε συνεπιβάτες στα ταξίδια του και μας μάγεψε με τη μοναδική γραφή του, κι αφού φύλαξε στα λόγια του τα όνειρά μας, αποφάσισε πάλι, σαν κάθε Οδυσσέας, να επιστρέψει ,ως ποιητής…Με το λεωφορείο μιας απώλειας. Εκείνης του λατρεμένου πατέρα του… Για το πρόσφατο βιβλίο του Β. Π. Καραγιάννη μιλάω. Τη νέα του ποιητική συλλογή «Δυτικό κοιμητήριο». Πάλι από δυτικά… Μας έχει απασχολήσει κι άλλες φορές με ποίηση ο συγγραφέας. Παλιότερα με την «Εσωτερική βραδυπορία» και πρόσφατα ,με τα διάσπαρτα ποιήματά του, τα ενσωματωμένα τέλεια, ανάμεσα στα κείμενά του, στο βιβλίο του «Επισκέπτης από τα δυτικά». Όλα «καρφωμένα» στη θέση τους, για να συμπληρώνουν τα πεζά ,λογοτεχνικά του κομμάτια. Κι όσες φορές τα διάβασα, αναρωτιόμουν, γιατί δεν τα ξεχώρισε, να προσθέσει στο πλούσιο έργο του, μία ακόμη θαυμάσια, ποιητική συλλογή. Όμως τα πράγματα ήρθαν αλλιώς… Οδηγημένος από τον χαμό του πατέρα του, επισκέπτεται, σχεδόν καθημερινά, το νεκροταφείο της αγαπημένης πατρίδας του της Λευκοπηγής. Αυτή η καθημερινή επαφή, τον εξοικειώνει με τον χώρο. Έτσι, η σκληρή λέξη νεκροταφείο, αντικαθίσταται μέσα του, από τη λέξη κοιμητήριο. Σαν όλα τα κοιμητήρια των μικρών τόπων, είναι κι αυτό. Χωρίς περίτεχνα μάρμαρα της ματαιοδοξίας των ζωντανών. Λιτό, για να υποδέχεται την απλότητα των κεκοιμημένων. Το περιγράφει τόσο γλαφυρά ,στο πρώτο ,πεντάστιχο, που αποτελεί και την εισαγωγή της συλλογής. Δυτικό κοιμητήριο Κοιτώ τις άσπρες πλάκες τους σταυρούς ονόματα, πλαστικά επί το πλείστον άνθη φωτογραφίες ,φωτιές-ψυχές στα καντηλάκια κι ανάμεσά τους περπατώ εν σιωπή βοώσα και νοσταλγία σώματος εκκωφαντική… Οι κεκοιμημένοι λοιπόν. Κατά τη χριστιανική παράδοση. Ο χώρος και ο χρόνος, πάντα ο ίδιος ,κάθε που βρίσκεται εκεί. Γιατί και ο χρόνος, δεν προχωρά στα κοιμητήρια. Στέκει πάνω από τα μάρμαρα της ανυπαρξίας, για να τους χαρίσει την αιωνιότητα. Αυτή η αιωνιότητα, μεταλλάσσεται σε ποιήματα. Ελεγείες τρυφερές, που ιστορούν τις ζωές ,δέκα κεκοιμημένων του χωριού. Ξεκινά πρώτα από τον πατέρα του, αείμνηστο Πάσχο Β. Καραγιάννη. Φλέγεται από την ανάμνηση της εξοδίου ακολουθίας. Και του αφιερώνει πέντε ποιήματα, που συνθέτουν ένα ενιαίο σύνολο. Για το φευγιό, για την απώλεια. Με τρυφερότητα, με παράπονο, με συγκρατημένο λυγμό, με θλίψη, μα συγκίνηση άφατη. Αναφέρεται σε όλους τους σταθμούς της ζωής του. «Μνήμη η μνήμη του μόνο ο αέρας μιλάει πια κι αυτός γρήγορα» όπως μας λέει. Τα συναισθήματά του πλημμυρίζουν τους στίχους του. Περιγράφει την ηχηρή απουσία τώρα, μέσα από ευτυχισμένες οικογενειακές στιγμές, με τον πατέρα, τότε. Ήταν πάντα παρών. Όπως είναι και τώρα στη μνήμη του, «κάτοικος πια, του τελικού προορισμού»…Η λέξη «έφυγες», καθοριστική. Τα κυπαρίσσια κυρίαρχα στο φόντο. Σαν μικρές ιστορίες οι στίχοι του, αφιερωμένες στο φευγιό του. Ο ποιητής καταθέτει τις αλήθειες του. Το μόνο που «φλυαρεί» στην απόλυτη σιωπή των νεκρών, είναι το αναπόφευκτο, που, δυστυχώς, δεν μπορεί να το αλλάξει. Κάνει διάλογο μαζί του ,σαν σε μοιρολόι χάνεται, όπως τον αναπλάθει η μνήμη του. Θυμάται συνήθειες καθημερινές που δεν θα υπάρχουν πια…Κι εκείνος, ωσεί παρών, να απαντά. Μόνο το σώμα λείπει…Όμως οι νεκροί δεν μιλούν, ούτε σκέφτονται… «Στο κυριακάτικο τραπέζι όλοι στη θέση τους Κι εσύ που δεν είσαι σώματι να σηκώνεις το ποτήρι της αιωνιότητας Κι εμείς να κάνουμε το σταυρό μας στο Αμήν…» Ξεκινά από την δική του οδύνη και δίνει άλλη διάσταση στα πράγματα. Οι στίχοι του αφηγούνται ένα παρελθόν που δεν θα πεθάνει. Γιατί αυτοί που αγαπήσαμε, δεν φεύγουν από τη καρδιά μας. Χτίζουν το σπίτι τους εκεί και κατοικούν στο παρόν μας. «Το ημίγλυκο χαμόγελό σου Το παίρνω μαζί μου και επιστρέφω» Στις λέξεις του ηχούν η αγάπη, ο σεβασμός, ο θαυμασμός, η νοσταλγία, για τον πατέρα. Για όσα έφεραν στη βιωτή του, «ο πόλεμος, τα εργοστάσια ,η ειρήνη», στους δύσκολους και σκοτεινούς καιρούς. Ο πατέρας του ήταν το αγαπημένο του θέμα και σε πολλά διηγήματά του. Πάντα στοργική και τρυφερή εξιστόρηση. Συγκινητική πολλές φορές… Πώς καταφέρνει να χωρέσει τόσες εικόνες και τόσα συναισθήματα στα ολιγόστιχα ποιήματά του…Καθώς περιπλανιέται στο Δυτικό κοιμητήριο, το «δυτικό» επανέρχεται, συνειδητοποιεί, πως σ αυτή τη πολιτεία της απόλυτης σιωπής, τη γεμάτη λευκά μάρμαρα και σταυρούς, «κατοικούν» πολλοί συμπατριώτες του, που βολτάρουν στις αναμνήσεις του. Ο αληθινός τόπος του ,μικραίνει κι ένας άλλος τόπος, μεγαλώνει συνεχώς, ανάποδα. Κάτω από το χώμα. Εκεί, στο κοιμητήριο. Απλώνεται σαν τις ρίζες των σκοτεινών κυπαρισσιών. Φιλοξενεί μετανάστες στην ξενιτιά της αιωνιότητας. Χωρίς καμιά ελπίδα επιστροφής. Μόνο με μια αχνή υπόσχεση συνάντησης… Συναντά, λοιπόν εκεί, πρόσωπα που συνυπήρξαν στη δική του ζωή .Που η μνήμη του τα φυλάει ακόμη. Θυμάται τον καθένα ξεχωριστά και ξανά συνθέτει τις αναμνήσεις του. Με λεπτομέρειες, με τις προσωπικές τους ιστορίες, με τα όνειρά τους, με τα προβλήματα, με τις εργασίες, με τις ματαιώσεις τους, με τις προσπάθειες να κάνουν τον κόσμο τους, τη Λευκοπηγή, καλύτερο. Άνθρωποι αυθεντικοί, ατόφιοι. Και πανταχού παρών και ο Β. Π. Καραγιάννης, σ αυτές τις αφηγήσεις. Άλλοτε με ένα τρυφερό στιγμιότυπο κι άλλοτε με τον θαυμασμό της παιδικής ματιάς, ή του νεανικού βλέμματος. Ιστορούνται, σαν αγιογραφίες, στον τρούλο της μνήμης του… Αίσος Πάσχων. Παπα Παναγιώτης ημιάγιος. Κώστας Καρακίτσιος Αρεοπαγίτης Παπα-Γιάννης Βατάλης Γιώργος Παρτώνας του Χαρισίου Αριστοτέλης (Καμάρας) Ζιάκας Μανώλης Λίτσιος(Μάκης) Γιώργος Κουτρώτσιος ψάλτης αριστερός Η ολοκάθαρη περιγραφή του, μας τους συστήνει. Καθένας και μια ιστορία .Μια περιπέτεια ζωής, που συμπυκνώνεται σε ένα ποίημα. Έχεις την αίσθηση ,πως ακούς τους μύθους της πατρίδας του. Πως βλέπεις μια κινηματογραφική ταινία. Γιατί αυτά τα ποιήματά του, αποτελούν εξαίρετες βιογραφίες, που καταγράφουν τη ζωή καθενός. π.χ .Αίσος Πάσχων «Μια ζωή, στα μέσα και τα έξω των ψυχιατρείων» Παπα Παναγιώτης ημιάγιος «Αυτός βαθύτατα θρησκευτικός φοιτητής θεολογίας» Παπα Γιάννης Βατάλης «Χιλιάδες λειτουργίες, Κοινωνίες, μεταλαβιές» Γιώργος Παρτώναςτου Χαρισίου «Κανένα παιχνίδι με ποδοσφαιρικά ή πάνινα,δεν τον σταματούσε. Μοίραζε μπαλιές ,έτοιμα γκολ σχεδόν». Λειτουργούν βέβαια και σαν ηθογραφίες, καθώς καταγράφουν τη ζωή και τους ανθρώπους ,τις ασχολίες, τη ψυχαγωγία, τη διασκέδαση. Με περιγραφές Παπαδιαμάντειες ,ενίοτε. Ειδικά στα ποιήματα, που αναφέρονται στους αγαθούς Λευΐτες της μικρής πατρίδας του. Κάθε τέτοιο ποίημα, περιέχει μικρές στιγμές, που συντηρούν μεγάλες μνήμες…Είναι και σαν γεωγραφικοί χάρτες, καθώς αναφέρουν συχνά τα ονόματα τοπονυμιών του χωριού. Η γλώσσα του είναι λιτή ,καθημερινή. Χωρίς στολίδια περιττά και χαριεντισμούς. Ταιριάζει στους ανθρώπους της υπαίθρου, εκείνων των δύσκολων καιρών της ανέχειας, που οι κουβέντες τους έλεγαν όσα απαιτούνταν…Χρησιμοποιεί αρκετές φορές την Κοζανίτικη ντοπιολαλιά και κάνει πιο ρεαλιστικές τις αναφορές του. Κάθε ποίημα ένα πορτρέτο, φτιαγμένο αντί με χρώματα, με λέξεις και στίχους. Θαρρείς πως αποκτούν πάλι το σώμα τους και κουβεντιάζουν αραχτοί, κάτω από τον πλάτανο της Λευκοπηγής, τον μεγαλύτερο πλάτανο των Βαλκανίων, όπως καυχιέται ο ποιητής και συγγραφέας Β. Π. Καραγιάννης. Όλοι αυτοί, οι σημαντικοί ,κατά ένα τρόπο ,άνθρωποι της μικρής τους κοινωνίας, παραδίδονται στο φως της ιστορίας. Αποκτούν φήμη, ή γίνονται θρύλοι…Έτσι συμμετέχει στην ιστορία του τόπου του. Κι ας λέγεται, πως η Ιστορία τραβάει τον δρόμο της ερήμην των ποιητών. Εδώ ο ποιητής παίρνει μέρος στην γραφή της τοπικής Ιστορίας… Ο ποιητής αναστοχάζεται. Δεν κάθεται να μελαγχολήσει ή να διαπιστώσει το μάταιο του κόσμου. Όλοι αυτοί υπήρξαν και δεν βαρύνονται με τις υπερβολές της φαντασίας. Δεν κρύβουν παραδείσους τα ποιήματά του. Ανθρώπους του κάματου και του αγώνα μονάχα. Ήρωες της δύσκολης καθημερινότητας. Οι ιερείς του χωριού, το ποδόσφαιρο, κυρίαρχη ασχολία, τα αρνιά και τα κατσίκια, τα συμβάντα που ακόμα συζητιούνται στο χωριό… Είναι πιο εύκολο να γίνει συγγραφέας ένας ποιητής, παρά ένας συγγραφέας να γίνει ποιητής. Όμως και αυτό το καταφέρνει με μαεστρία ο Β. Π. Καραγιάννης. Συμπυκνώνει τα διηγήματα, σε ποιήματα, με την ίδια δύναμη. Βλέπεις να περνούν στα μάτια της ψυχής σου, όλοι αυτοί οι «άυλοι». Σαν να σου μιλούν…Φλόγες αθάνατες, όπως τα φωτεινά καντηλάκια μνήμης, εκεί στο Δυτικό κοιμητήριο. Με αναφορά πάντα στον Πάσχο. Β. Καραγιάννη, Που έφυγε «Ανώδυνα, Αναιπαίσχυντα, Ειρηνικά Ότι έκανε μόνον το καλό στη ζωή του»… Γι’ αυτό θα μνημονεύεται και θα κατοικεί πάντα, στη μνήμη του συγγραφέα και ποιητή, Β. Π. Καραγιάννη…