Βουλευτής, o σκηνοθέτης και η Ηλέκτρα... (Ορέστης ή Πυλάδης)

Ναι, το ανοιχτό, θερινό θέατρο βράχων και πεύκων της πόλης δόθηκε ξανά στη θεατρική χρήση εν γένει. Ανακαινισθέν σχεδόν εκ βάθρων από την νυν δημοτική αρχή κι ενώ γι αυτό δικαίως καυχώνται και οι προηγούμενες, θέρος καιρό εν λειτουργία, μας δείχνει πως παίρνουμε μίαν άνοδον θεατρικού πολιτισμού στην πόλη. Ετσι όπως μας ευχήθηκε κάποτε ο πλανόδιος παλαιστής και λίαν δυνατός άνθρωπος Σαμψών, ο οποίος στην πλατεία επιδείκνυε τη δύναμή του. Με τη νέα δε Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης, οσονούπω ερχόμενη, δεν θα παιζόμεθα πλέον!

Την Παρασκευή 6 Ιουλίου το βράδυ Αυτός στεκόταν στην άκρη της εισόδου του θεάτρου, κοντά σε εκείνους με τις καταστάσεις των καλεσμένων· το φυλάκιο εισιτηρίων σχεδόν αργούσε. Διακριτικός και ήρεμος. Περάσαμε τους ελεγκτές με τη δήλωση του ονόματος. Τζαμπατζής; Προφανώς. Κοιτούσα δίπλα μου, δεκάδες παρόμοιοι. Ας είναι.

Ο καιρός το ξεκίνησε νεφελώδης αλλά ευτυχώς το κατέληξε ξαστερώδης.

Εκείνο το βράδυ ήταν βουλευτής ή σκηνοθέτης; Το δεύτερο, πράξη αισθαντική στο τώρα και στο αιώνιο, το πρώτο διαρκής αγωνία κι αναζήτηση στο εφήμερο. Οσες διαφορετικές απόψεις κι αν έχεις επί του πολιτικού (τρίχες επί της ουσίας δηλαδή) Αυτός είναι από τους λίγους της νυν Βουλής που διακρίνεται κάπως, σε συνθήκες γενικευμένης έκπτωσης του δημόσιου λόγου και τρόπου, ότι έχει σχέση ιδιαίτερη με τον έντεχνο λόγο, τα γράμματα, την τέχνη, το θέατρο δηλονότι. Πράγματα δηλαδή που εκτείνονται στα μακρινά που οι ορίζοντες τους δεν φαίνονται δια γδυμνού οφθαλμού απ’ όλους, αλλά είναι για όλους λύτρωση, λίγο πολύ.

Πέρυσι τέτοιο καιρό στο ανοιχτό θέατρο της Ποντοκώμης «Μίκης Θεοδωράκης» μας έδωσε μια έξοχη παράσταση με το έργο του Νίκου Καββαδία «Σταυρός του Νότο» σε μουσική Θάνου Μικρούτσικου (ακούμε συνεχώς στο YouTube «Οι 7 νάνοι στο s/s Cyrenia” σαν μια σκέψη ευχή και προσευχή γι’ αυτόν και τη δοκιμασία του)· κι εμείς εκείνο το βράδυ κοιτούσαμε τον Πολικό αστέρα που αν και ακίνητος μας πήγαινε στα πελάγη της μουσικής μέσα από τα τενάγη των ορυχείων της ΔΕΗ που τη νύχτα φάνταζαν ωκεανός.

Τώρα ο σκηνοθέτης βουλευτής συνεχίζει το δρόμο του στην αρχαία τραγωδία με την «Ηλέκτρα» του Ευριπίδη. Πριν πολλά χρόνια είδαμε στην πόλη την «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή στο κλειστό γήπεδο του μπάσκετ με την κυρία νυν Υπουργό πολιτισμού στον πρώτο ρόλο, από το Θεσσαλικό θέατρο του Κ. Τσιάνου. Με σπαραγμό περισσότερο του επιτρεπτού διαλαλούσε εκείνη η Ηλέκτρα το πάθος και τα πάθια της, θυμάμαι βαρώντας ένα μεγάλο ταμπούρλο. Κάπως μου φαινόταν. Στις τραγωδίες βέβαια οι κραυγές της ψυχής δια του στόματος έχουν πάντα μια αγριάδα πρωτοφανή.

Η παράσταση άρχισε χωρίς κουδούνια, αλλά ούτε και τζιτζίκια καλοκαιριού ακούγονταν. Το ενδυματολογικόν της σκηνοθεσίας ήταν στα σημερινά δεδομένα, ο Ορέστης (λαλίστατος) κι ο Πυλάδης (βωβόν πρόσωπον αφωνότερος ιχθύος) έφερον στην πλάτη τους σακίδια του τύπου Βαρουφάκη και Τσακαλώτου, για να μη ξεχνιόμαστε. Η ενδυματολογική μεταφορά δεν μ’ αρέσει γενικώς, στα αρχαία έργα περισσότερο. Γούστα είναι αυτά αλλά όλα έχουν την εξήγηση, τη λογική και την αισθητική τους ιδιαιτερότητα και μοναδικότητα. Στην εξέλιξη του έργου ξέχασα αυτή την επιφύλαξη, με τράβηξαν όλα τα άλλα.

Μένω στην συνολική αίσθηση. Νομίζω πως ήταν από τις λίγες φορές που μπόρεσα να παρακολουθήσω τραγωδία χωρίς τη δυσκολία του λόγου. Η μετάφραση του Κ. Χ. Μύρη (Γεωργουσόπουλου) και η απόδοση της ήταν σε τόσο ωραία ελληνικά που μπορούσες να αφοσιωθείς στη ροή του έργου, χωρίς τη δυσκολία των λόγιων λέξεων, των δύσκολων νοημάτων και των περίεργων ποιητικών σχημάτων κάποιων μεταφράσεων.

Ημουν εντελώς αφημένος σε ό,τι μας είχε ετοιμάσει ο σκηνοθέτης και μας πρόσφερε ο θίασός του, εκτός από κάποια σχόλια -συνήθεια αμαρτωλή- που μου έφευγαν του έρκος των οδόντων και με μάλωνε η Δ. Το έργο κράτησε την προσοχή του πολυπληθούς κοινού το οποίο φορές κρατούσε την ανάσα του από τη ένταση των διαδραματιζομένων λες και μετείχε ως ένας ευρύτερος χοοός. Αρα πέτυχε εντελώς στον καλλιτεχνικό του τρόπο.

Στέκομαι κατ’ αρχήν στον ταπεινό βοσκό ή αγρότη, οι μεταφραστές λεν διάφορα για τον επάγγελμα του, ήσυχος, ταπεινός μετρημένος και ...λευκός σύζυγος της διωγμένης από τη μάνα της Κλυταιμήστρα και τον Αίγισθο φονιά του πατέρα της, Ηλέκτρα. Με τη λαϊκή σοφία, την απλότητα και γνησιότητα των καλοπροαίρετων ανθρώπων της υπαίθρου, τα παντοτινά θύματα κάθε δυνατού που δέχονται στωικά ό,τι τους επιφυλάσσει η μοίρα και οι στροβιλισμοί της κάθε εξουσίας. Ο ίδιος υποκριτής και στο επιβλητικό ρόλο των Διόσκουρων με τον οποίο κλείνει η τραγωδία «διανέμοντας» τους πρωταγωνιστές σε άλλους τόπους καθώς οι αρχικές Ερινύες γίνονται Ευμενίδες δια της άφεσης των αμαρτιών από τον Αρειο Πάγο.

Ο παιδαγωγός στην πορεία- διαδικασία αναγνώρισης του Ορέστη ήταν συγκινητικός.

Ο Ορέστης (Γιάννης Νταλιάνης), μια ανθρώπινη κινούμενη εκδίκηση που με την πλήρωσή της σέρνεται στους δρόμους της συντριβής και της μετανοίας, κυριαρχούσε στη σκηνή σ’ αυτήν στην τραγωδία του αίματος του πόνου, του μίσους, της οργής κι όλων εκείνων που τυφλώνουν τον άνθρωπο όταν έρχεται στην τραγική μοίρα της Ηλέκτρας (εδώ συγκλονιστική στο μίσος της για την Κλυταιμήστρα η Λένα Παπαληγούρα) κόρη φόνισσα της μάνας της. Ο Ευριπίδης βρίσκει ελαφρυντικά και δικαιολογεί κάπως τις πράξεις της προδομένης γυναίκας από τον χαλαστή της Τροίας. Ενας χλιαρός αντίλογος στο απύθμενο μίσος, αδύναμος σαν θερισμένο στάχυ. Ο σκηνοθέτης με τα εντελώς λιτά σκηνικά δεν χρειαζόταν και τίποτα άλλο αφού ο λόγος κυριαρχούσε πάντων μας άφηνε να βλέπουμε, να ακούμε, να μαθαίνουμε την εξέλιξη της τραγωδίας από τις αφηγήσεις του χορού ή άλλων συμμέτοχων στο έργο κι όχι απαραίτητα από τη δράση τους σε πρώτο επίπεδο. Μια ωραία παράσταση!

Εν κατακλείδι δεν μ’ ενδιαφέρει τι κάνει ως βουλευτής και αν στη Βουλή είναι Ορέστης ή Πυλάδης ότι εκεί μέσα τους πολλούς τους επιφυλάσσουν το ρόλο του δεύτερου, όμως στην τέχνη της σκηνοθεσίας είναι ο Ορέστης. Κάπως σεμνός, αλλά ωραίος.

Στο τέλος του έργου πάλι εκεί στην είσοδο-έξοδο τώρα χωρίς να χαριεντίζεται στη σκηνή κι ούτε σε άλλα καμώματα να αφήνεται.

Μπήκαμε στο κοίλον προσκαλεσμένοι

βγήκαμε εξ αυτών συγκλονισμένοι

Να μη λησμονήσω το όνομα του Σκηνοθέτη –Βουλευτή:

- Θέμης Μουμουλίδης...