Η ευγενής πλην ανίατος πάθηση της λυσοκορδονιάσεως (υπομελέτη)

Επασχα και πάσχω ακόμα από την ευγενή νόσο της λυσοκορδονιάσεως. Πριν χρόνια πήγα να την εξορκίσω με μία μικρά μελέτη πλην όμως αδύνατον να τη συμμαζέψω. Σήμερα λ.χ. μέχρι το μεσημέρι μου λυθηκαν τα κορδόνια 10 φορές... Ξαναδημοσιεύω το λοιπόν την υπομελέτη μου την οποία υπέβαλλα κάποτε στην Εταιρεία Συγγραφέων προς έγκρισιν δια το μεταπτυχιακόν μου και στην ενότητα "Τα πάθη των συγγραφέων" Η ευγενής πλην ανίατος πάθηση της λυσοκορδονιάσεως (υπομελέτη) Περ(ί)- παθών ανθρώπων. Όλοι έχομεν πάθη(ει). Πάσχουμε, πασχόμεθα και συμπάσχωμεν, είτε ως ουσιαστικά μέρη του λόγου, είτε ως επίθετα, αλλά και επιθέματα ψυχής και προσθετικά της σπλήνης, ας πούμε, τα οποία είναι της αυτής οδυνηρότητος. Εγώ όμως, πλην των άλλων, πάσχω και από μίαν λεπτοφυή πάθησιν, αυτήν της λυσοκορδονιάσεως. Εξηγούμαι: μου λύνονται συνεχώς τα κορδόνια των υποδημάτων. Φορώ πάντα με κορδόνια, τα παντοφλέ μου φέρουν ήπια ναυτία, τα πέδιλα έχω σε δυσμενή παρακατάθεση. Χρόνια τώρα, δι’ ανεξήγητον λόγον ό,τι παπούτσια αγοράσω υφίσταμαι άχρι παλαιοσύνης τους τη δοκιμασία αυτή, με ένα λόγο του σκυψίματος εν μέση οδό και της δέσεως αυτών. Έχω γίνει νούμερο (41) στον κεντρικό πεζόδρομο της επαρχιακής πόλεως ότι είμαι ο άνθρωπος που πάντα κρατά κάτι σαν βιβλία, αλλά και που συνεχώς σκύβει και σηκώνεται ακουμβών σε κάθε προεξοχή της οδού –για να πατώ δηλονότι- και να τα δένω. Κάποιες φορές τ’ αφήνω λελυμένα (ως μετοχές του μέσου παθητικού ρήματος «λύομαι» που μαθαίναμε, ρήμα ορόσημο της γραμματικής μας υποστάσεως), να σέρνονται εική κι ως έτυχε με δόσιν ελευθεριότητος, σχεδόν αλητείας. Δεν τα πάτησα ποτέ ούτως ώστε να πέσω χαμαί, όπως λένε, και να γελούν οι γύρωθεν απ’ αυτή την ανατροπή της φυσιολογικής ανθρωπίνης ορθοστάσεως. Κάποιοι μου τα δείχνουν δια στυλώσεως των οφθαλμών τους πρώτα στους δικούς μου κι αμέσως σ’ αυτά ή με το ζερβί το δάκτυλο με το οποίο ρίχνουν τα βόδια άχυρο κατά τον λαϊκόν ποιητήν. Μια μέρα μέτρησα 31 λύσεις, δέσεις. ‘Ηταν μέρα που είχα κάτι σαν ψυχικές ανορεξίες. Μήπως όμως, λέει κάτι αυτό πως οι λυτικές διαθέσεις ξεκινούν, ας πούμε, από το κέντρον της ψυχής (που στεγάζεται ανατομικώς αυτή;) κατεβαίνει προς βουβωνικήν χώρα, διαπερνά μηρόν, γόνατα, κνήμη κι ωλένην (τι ποιητικόν κόκαλον!) φτάνει στα πόδια, όχι στο πέλμα που καταλήγουν τα νεύρα κι εκεί διαγιγνώσκει όλες τις παθήσεις ο Ρώσος βελονιστής Βλαδίμηρος όστις συγκεντρώνει όλο το γυναικομάνι πληγωμένο στη μέση εκ των εξημερωμένων οικιακών και ξετονισμένων συζυγικών απαιτήσεων. Ανω της πατούσης εστιάζεται το πάθος. Έχω καταλήξει εξ αυτού το λοιπόν πως η λύση των κορδονιών είναι ζήτημα ψυχής. Πήγα στον ιατρό υποδημάτων μίστερ Νιάνια και του εξέθεσα την περίπτωσή μου. Τα κοίταξε στοχαστικά, με κοίταξε ερωτηματικά μ΄ απάντησε μισοειρωνευτικά. - Από πότε έχετε να ερωτευθείτε κύριε, μου λέει (φυσικά όχι και τόσο εκλεπτυσμένα, αλλά στο τοπικόν ιδίωμα που είχε μια σπαρταριστή παρήχηση). Με πέταξε στο καναβάτσο, στον πάγκο θέλω πω, όπου ξεκουλουριαζόταν ήδη ένα κουβάρι κυρωμένου σπάγκου. Να πω την αλήθεια τη χριστιανική ή το ψεύδος του ανθρώπου; Είναι δυνατόν να έχει σχέση η λύση των κορδονιών με τη λύση συνεχείας των αισθημάτων ή απλώς των σωματικών εφαψιασμάτων; Ανεξαρτήτως ποιότητας και αξίας τους στον αγώνα της επί γης βαδίσεως, αγόγγυστα υπομένω την λύσιν, είτε στα δύο ζεύγη που αγόρασα από το Λιμάνι του Πειραιώς, 10 ευρώ έκαστον -κράτησαν ακριβώς 5 περπατήματα- επιστρέφοντες ένα θέρος από τη Σύρο και ενώ τώρα στην επιστροφή από Αίγινα αυτό ήτο γεμάτο από τα ποικιλόσχημα ναυάγια εκ Συρίας, είτε εκείνα (130 ευρώ άκουσον-άκουσον) τα οποία, συν τοις άλλοις, ώσπου να τα φέρω στα μέτρα μου, να τα ημερέψω για να τα επιδείξω μια ωραία αισθησιακή βραδιά με χτύπησαν άγρια έως αιματώσεως φτέρνας και δακτύλων τόσον ατίθασα, όπως τ’ άγρια άλογα του Φαρ-Ουέστ που για να τα καβαλικέψουν οι κ.κ. Βακέρος τραβούσαν τα πάθη στις ταινίες του σινεμά. Έτσι εξηγείται το περί λύσεως των σωματικών μελών, άρα και ψυχικών παθών της αρχαιοελληνίδος ποιητρίας, το οποίον έβαλε τίτλο ο ποιητής των ημερών κι ιμέρων μας συνεπεία του αξιώματος πως: «λύνονται τα γόνατα μου στο τρελό της δόσιμο» του κυρ’ Σαββόπουλου. Κορδόνια τα οποία κατ’ εξακολούθησιν λύνονται Πάθη σώματος και ψυχής που δεν αμβλύνονται... - Είναι κι ευτυχώς...

H μαϊστρα

Εις την ενιαύσιαν έκδοσιν - ημερολόγιον μετά κειμένων ήγουν- της Εταιρείας Συγγραφέων έτους 2021 με θέμα "Λογοτεχνία & μυστήριο" μετέχω με ένα σκαλάθυρμα ας το πούμε, με τίτλο: "Η Μαϊστρα Καλλιόπη" και το οποίο παραθέτω αυτολεξεί. "Την ελέγαν Καλλιόπη, μούσα του ‘Επους και των στρατιωτικών ανακουφιστηρίων, ασκούσε μαγική γοητεία στα πράγματα τα οποία εν ριπαίς οφθαλμών της μετακινούνταν· έδινε ζωή στα άψυχα, ρίγος στα έμψυχα. Κρότοι σπασμένων τζαμιών ακούγονταν χωρίς να σπάζουν· πέφταν στα καλά καθούμενα τραπέζια και καρέκλες· λαγήνια που τυχόν έβαζε στη φωτιά δεν μπορούσαν να σταθούν. Σαπούνια δραπέτευαν από τη μπουγάδα. Στα έντονα φαινόμενα, όταν μετακινούσε λ.χ. σακιά με γεννήματα μεγάλου βάρους εγόγγυζεν, είχε πόνους, τα χέρια έτρεμαν, το σώμα λύγιζε, πλάγιαζε βογγώντας: «Αχ δεν μπορώ βάρος αισθάνομαι...Καλύτερα να πεθάνω να μη νιώθω αυτό». Τα πράγματα έκοβαν στην κυριολεξία βόλτες στο σπίτι. Οι πόρτες έβγαιναν κι έμπαιναν μόνες στη θέση τους, ένα βαρέλι κρασιού κοντά 50 οκάδες ισορροπούσε στο γείσο του τζακιού. Δέρμα αποξηραμένου σκίουρου πήρε υπόσταση ζώντος ζώου και το ‘βαλε στα πόδια. Αδυναμία της οι εικόνες αγίων. Οι Τούρκοι είχαν τρομοκρατηθεί και της απαγόρευσαν την έξοδο εκ του οίκου, γιατί και μόνο που τους κοιτούσε, χωρίς να σκεφτεί κάτι κακό γι’ αυτούς, έπεφταν χαμαί κακήν κακώς. Τη μεγάλη της δύναμη μια φορά τη χρησιμοποίησε στη μεταφορά μιας δεκάδας σακιών με γεννήματα από το δρόμο στην αυλή. Θα χρειάζονταν άλλως χαμάλης μετά χαμάλας. Ο Αγγελος Τανάγρας ψυχίατρος και λογοτέχνης τα έπαιξε εντελώς μ’ αυτήν. Ενας κόσμος ακίνητος, άψυχος αποκτούσε στιγμιαία ζωή. Η άλογη δύναμή της του έδινε κίνηση. Στις μετακινήσεις ακουγόταν πάντα ένα ...φρρρστ σαν φτερούγισμα πουλιού. Ενώ βρίσκονταν στον Αγιο Νικόλαο, όπου την άφηναν τακτικά να κοιμάται προς θρησκευτικήν απολύμανση, ακούστηκε το γνωστό φρρρστ και ήρθε στο ναό η μικρή εικόνα της Παναγίας από το σπίτι της, 813 μ. μακριά, την οποία σημειωτέον είχαν δέσει με σκοινιά οι άντρες, ως η πλέον ρέπουσα προς το φαινόμενο και ατακτιούσα με την Κ. Της βγήκε όνομα εκ του φόβου που διέχεε η ύπαρξή και η ανεξήγητη, εωσφορική ματιά. Ιδίως η μετακίνηση των εικόνων εμποιούσε ιδιαίτερο δέος στους συμπολίτες. Μια φορά που βάδιζε στους λασπόδρομους την ακολούθησαν κουτάλια, πιρούνια, μαχαίρια δίκην καβαφικής συνοδείας του Διόνυσου. Οχι βόες επί γλώττης αλλά βόες επί κεράμων ανέβαζε· τουλάχιστον άκουγαν τα βαριά ποδοβολητά τους οι γειτόνισσες, όταν τις εφοβέριζε ή τις επιδείκνυε την ανωτερότητα του είδους της η μαϊστρα Καλλιόπη από το Μυλοτίνη, χωριό που το λέγαν και «Βάθος» (ψυχής ανερμήνευτον".

Κυκλοφόρησε!

ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ / IMAGES OF WESTERN MACEDONIA Ήταν κάτι που ήθελα να κάνω εδώ και χρόνια. Μου πήρε πολύ καιρό η ολοκλήρωσή του, γι’ αυτό και χαίρομαι τόσο που επιτέλους το έχω στα χέρια μου. Ένα βιβλίο για την Δυτική Μακεδονία του σήμερα! Περιγράφει με λέξεις και εικόνες το σύνολο της περιοχής, όλα αυτά που είναι ο ιδιαίτερος τόπος μας: το φυσικό τοπίο, τη λαογραφία, την ιστορία, την πολιτιστική και πνευματική παραγωγή, τους χώρους, τα προϊόντα, τα κυριότερα "σημεία αναφοράς"... τα χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν την ταυτότητα της Δ. Μακεδονίας, σε μια συμπυκνωμένη αποτύπωσή τους. Στα ελληνικά και στα αγγλικά. Το γεγονός ότι το βιβλίο αυτό κυκλοφορεί σε μια τόσο «ευαίσθητη» και μεταβατική εποχή για την Δυτική Μακεδονία, με συγκινεί ακόμα περισσότερο και του δίνει μεγαλύτερο νόημα. Ευχαριστώ από καρδιάς τους εξαιρετικούς φωτογράφους Σάκη Αναστασόπουλο, Θανάση Γαύρο, Γρηγόρη Δάλλη, Γιάννη Ιωαννίδη, Αλέξη Κασνάκη, Χρήστο Λαμπριανίδη, Κώστα Παπαϊωάννου, Αντώνη Σβολιαντόπουλο, Δημήτρη Στραβού, για τη συμμετοχή τους και για τις υπέροχες φωτογραφίες που πλημμυρίζουν τις σελίδες του λευκώματος με χρώμα και ομορφιά. Ευχαριστώ την Άννα Κουστινούδη για την εξαιρετική μετάφραση στα αγγλικά. Τον Κώστα Ριζάκη για την άρτια επιμέλεια. Σχεδιασμός: Γιώργος Βεργουλιάδης EKΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Ραντεβού το καλοκαίρι για την παρουσίαση. *Διατίθεται στα βιβλιοπωλεία της Κοζάνης, στον Ιανό (Αριστοτέλους 7,Θεσσαλονίκη - Σταδίου 24, Αθήνα), στην Πρωτοπορία (Λεωφόρος Νίκης 3, Θεσσαλονίκη –Γραβιάς 3-5, Αθήνα, Πλατεία Κάνιγγος - Γεροκωστοπούλου 31, Πάτρα), στο Επί Λέξει – Κιβωτός της Τέχνης (Ακαδημίας 32, Αθήνα), Στο κεντρί (Δημ. Γούναρη 22, Θεσσαλονίκη), καθώς και στις Εκδόσεις Παρέμβαση (24610-29475, info@paremvasibooks.gr, Σ. Μπλιούρα 2 Κοζάνη).

Εμβόλιμον

Κοιτούσα τους λίαν υπερήλικες/ Στον προθάλαμο του εμβολιασμού/ Με τα δεκάδες χρονια συντροφιά/ Να παίζουν στην Α εθνική της ζωης/ Αγώνες κανονικούς η παρατάσεις/ Σύροντες συρόμενοι φεροντες φερόμενοι/ Είπα να συγκινηθώ αλλά κρατήθηκα/ Σ' ένα ναο της Ζωοδόχου τους προσευχήθηκα/

Σπουδή σε μαύρο και κίτρινο

Εφερε σκουφί χειροπλεγμένο, κασκόλ ομοίως περιπεπλεγμένον, βαριά ζακάρ μπλούζα, γάντια μάλλινα διαφορετικού χρώματος και μήκους εν έκαστον, βαρύ παλτομπουφάν με γούνα, υποδήματα μποτάκια υψηλά, μάσκα της εποχής, ήγουν παν ό,τι εχρειάζετο προς επίδειξιν του κρύου και της αποκρούσεώς του...

Αγιοι Αντώνιοι γενικώς...

Αγίων Αντων'ιων σήμερα του καθηγητού της ερήμου του Μέγα και του Αντώνιου Βέροιας του νέου την ευχή τους να έχουμε. Ομως παρεμβάλλονται και οι όσιοι Αντώνιος ο Κάλφας εκ της Αικατερινης και ο Αντώνιος Παπαβασιλείου Γρεβενών να είναι ευλογημένοι. Ο της Βέροιας ...συνεπλάκη μαζί μου σε μια διήγηση «Στην Κέρκυρα με το τραίνο του Σεφέρη» που ανακοίνωσα σε συνέδριο στην Κέρκυρα για την οποία ο λίαν καλος άνθρωπος και λόγιος Ευριπίδης Κλεόπας ανεφώνησε όταν την άκουσε : «να ένα έτοιμο σενάριο προς κινηματογραφισμον».

Η αριζόνα

Οι άνθρωποι, πλην των ανθρώπων, έχουν και κάτι άλλο ν’ αγαπούν: ένα σκυλί, μια γάτα, ένα πουλί, ένα τετράποδο κ.α. έτσι ώστε τη μοναξιά τους να παλεύουν. Εγώ έχω ένα δέντρο. «Εκεί στην επαρχία» μας έλεγε πριν χρόνια ο Γ. Ρίτσος «μπορείς να γίνεις φίλος με ένα δέντρο, ένα βράχο, ένα ποταμάκι, ένα λάκκο». Η δική μου αριζόνα φυτεύτηκε δίπλα από το πεζοδρόμιο πριν χρόνια κι έφτασε το μπαλκόνι μου στο δεύτερο όροφο. Εκεί την σταματώ αν και ασυγκράτητη θέλει ν’ ανεβαίνει. Την κλαδεύω άγαρμπα. Εγειρε με τον καιρό και τα εμπόδια των μπαλκονιών. Οταν φυσά αέρας γίνεται χαμός αν και τελευταία που της αφαίρεσα μεγάλα κλαδιά κάπως πήρε τα ίσια της παρά την στραβοσύνη. Δεν είναι όμορφη πλέον αλλά εγώ την αγαπώ. Εδεσα τον κορμό της από τα κάγκελα του μπαλκονιού να την κρατά γερά στους τρανταγμούς της. Το χειμώνα τινάζω τα χιόνι από τα κλαδιά της και την ελαφραίνω κάπως. Το συνήθισα αυτό το δέντρο. Δεν το βλέπω το νιωθω περισσότερο και το υπάρχω απλά σαν συνέχεια ή συμπλήρωμα του είναι μου.

Χώρα Ιχθυόεσσα...

Χωριό στο ΒΔ δωμάτιο με παράθυρο/ Στην πηχτή ομίχλη έξω/ Καφές από τη μάνα με δοσιν ρεβιθιού/ Συντροφιά με τη «Χώρα ιχθυόεσσα»/ Ποιηματα της Μαρίας Αρχιμανδριτου/ Εκδ. Παρεμβαση έτους 2011 Κοζάνη / «Χώρα ιχθυοεσσα/ Με τα φωνήεντα αλμυρά/ Τα σύμφωνα απ τις αγάπες συλημένα...» Το κουδούνι είναι του δημοτικού σχολείου Του 1960 και που μας χτυπούσε Λυτρωτικά διάλειμμα ...

Ο εκδοτικός ενιαυτός μας

Εφωτογράφησα ως ενιαίο εξώφυλλον ή αφίσα τρέχουσης επικαιρότητος τις 4 δράσεις του πνευματικού οίκου «Παρέμβαση και σία» το 2020 του φριχτού δηλ. έτους της πανδημίας, 3 τεύχη του περιοδικού και το 4ον Συμπόσιον λογοτεχνίας Κοζάνης. Καθώς κοιτώ τα εξώφυλλα αυτά που αποτελούν το δέρμα του είναι μου ξαφνιάζομαι ορισμένως για το πως καταφέραμε να υπάρξουμε και να διασχίσουμε αυτή τη χρονιά. Χωμένοι σ’ έναν άγνωστο φόβο που ευθυτενής ίπτατο και ύπτατε πάνω από την πόλη και τη χώρα. Προσπεράσαμε φοβίες, απαγορεύσεςι, εγκλεισμούς, παρανομίες, αθυμίες, ανορεξίες ψυχικές, ηπιοκαταθλιπτικά σύνδρομα, σωματικές παραιτήσεις μελαγχολίες παραλυτικές. Και γενικώς μια ανόρεχτη διάθεση για δημιουργία. Ομως καταφέραμε να συνεχίσουμε την παρέμβασή μας στην πραγματικότητα και διεμβόλιση αυτής με την αιχμή βαμμένη στην ελπίδα και την “αποθυμιά… “ Αναφέρω παρακάτω όσους αυτή τη σημαδιακή χρονιά βοήθησαν ποικιλοτρόπως στη συνέχειά μας, έτσι για τη μικρή γλυκιά μας ιστορία. Π. Β. Πάσχος, Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλος, Δημήτρης Δασκαλόπουλος, Ηλίας Κουτσούκος, Αλέξης Ζήρας, Μάκης Καραγιάννης, Κ. Θ. Ριζάκης, Γ. Σπ. Καραχάλιος, Αλεξάνδρα Μπακονίκα, Γεωργία Τριανταφυλλίδου, William M. Thackeray, Αννα Κουστινούδη, Θανάσης Μαρκόπουλος, Αναστασία Γκίτση Θεοδώρα Γκουρτζιούμη, Γεωργία Βεληβασάκη, Γιώργος Βέης Ευτυχία Αλεξάνδρα Λουκίδου, Ηλίας Κεφάλας, Σίμος Οφλίδης, Αρετή Γκανίδου, Αντ. Παπαβασιλείου, René Char, Γιώργος Κεντρωτής, Αντ. Κάλφας, Φανή Μπαλαμώτη, Αννα Μαμάτσιου, Μίμα Δουγαλή, Μπίλη Μητσικάκος, Γ. Ρούσκας, Ευσταθία Δήμου, Μ-Κ. Μώρος, Ελένη Κοφτερού, Σοφία Τριανταφυλλίδου, Κατερίνα Χρυσάφη, Σταυρούλα Γκάτσου, Κούλα Αδαλόγλου, Αφροδίτη Κοϊδου, Αλέξανδρος Αραμπατζής, Αγγελική Λάλου,Γεωργία Κολοβελώνη, M. Michaux, Παρασκίβα Ζώγου, Αρχοντούλα Διαβάτη, Ζήσης Τσαμπούρης, Χρ. Ζαφείρης, Παναγιώτης Δημόπουλος, Αστ. Παντοκράτορας, Ιωάννα Λιούτσια, Νίκος Παπανάς, Απόστολος Καλουδάς, Μαρία Δαλαμήτρου, Sait Faik Abasıyanık, Γ. Σαλακίδης, Γ. Πλόσκας, Μαρία - Αννα Μπέγζου, Γ. Χουλιάρας, Χλόη Κουτσουμπέλη, Αλμπερ Καμύ, Αναστασία Βατάλη, Γ. Ιωαννίδης, Κατερίνα Σημηντήρα, Γ. Δελιόπουλος, Ανδρομάχη Βασιλειάδου, Μιχάλης Μάσκας, Δ. Κονιδάρης, Κ. Κρεμμύδας, Δημ. Κανελλόπουλος, Γ. Χ. Θεοχάρης, Σ. Σαράκης, Ε. Παπαθανασίου, Σωτ. Ραυτόπουλος, Δημ. Παπακωνσταντίνου, Αστέρης Μαυρουδής, Μελίτα Τόκα Καραχάλιου, Νίκη Ωττα Συμεών Σταμπουλού, G. Trakl, Max Douthndy, William Carlos Williams. Χ. Λ. Μπόρχες, Μαρία Λάτσαρη, Ελένη Σιγαλού, Επαμεινώνδας Κωνσταντακόπουλος Γ. Τεκίδης, Ξανθίππη Ζαχοπούλου, Γ. Πανούσης, Ελένη Ανδριέλου, Χρύσα Βλάχου, Πολύνα Μπανά, Ν. Μυλόπουλος, Γ. Φακορέλης, Σεβαστή Κωνσταντινίδου, Αλεξάνδρα Μυλωνά, B. Kapil, Γ. Γάββαρης, Ελένη Σεμερτζίδου, Π. Καποδίστριας, Θ. Καλλιανιώτης, Κώστας Πύρζας, Σωτήρης Σιουτζιούκης, Κώστας Ντιός, Δημήτρης Χάτσιος, Χριστίνα Καραντώνη, Γ. Κόλλα, Αννίτα Κουτσουνάνου, Γρ. Τεχλεμετζής, Γ. Φρέρης, Δήμητρα Β. Καραγιάννη, Β. Π. Καραγιάννης Τα ανωτέρω ονόματα θα μπορούσαν ν’ αποτελέσουν λογοτεχνικό κείμενο από μόνα τους ή και μια ακροστιχίδα πνευματικής ωραιότητος…

Το ιερομόναχο δάκτυλο

Σήμερα δένονται οι σταυροί νηστεία αυστηρά λέει η μάννα που το πήρες από τη γιαγιά ως εκ τουτου: ...Τον ένιωθα κάπως ενοχλημένοτο γέροντα Ιλαρίωνα αρχηγό της μάνδρας αγίας Τριάδος παρά τον Αλιάκμονα από τις παρατηρήσεις μου για τον μεγαθήριο Σταυρό. Δεν είχα τώρα τρόπο να τον καλμάρω. Μέσα στη φιλολογική αντιμετώπιση όλων εκείνων των πραγμάτων που οι άλλοι πιστεύουν άδολα, ανόθευτα, υγιεινά και σταθερά, τραβούσαν στο παρεξηγήσιμο οι ακραίες, φορές, επισημάνσεις μου, κατάλοιπα ενός τυπικού χριστιανισμού, μιας θολής επιστημοσύνης, ενός ανάπηρου ορθολογισμού, μιας ένθεης φοβίας, ανάμεικτης με δόσεις χλεύης προς τα καθημερινά εκκλησιαστικά και παραεκκλησιαστικά διαδραματιζόμενα. Η εκκλησία είναι πάντα μια εύκολη σατιρική λεία. Έχουμε χάρη, φυσικά, που ως μεγαλόθυμη μας προσπερνά φυλάγοντας ωστόσο και τα νώτα της. Μπορεί βέβαια να ζητούσα εύκολα συγχώρεση – υποκριτική θα έλεγε όποιος δεν ήθελε να δώσει αυτήν, αλλά αυτός είχε την αμαρτία πλέον –· ο λόγος όμως που έφευγε από τα χείλη δεν επέστρεφε, αλλά ούτε όσο κι αν τον παράλλαζες έχανε τον αρχικό του αιθέρα. Εκοβε άγαρμπα, πλήγωνε πάρωρα, μάτωνε διαρκώς κι άντε μετά να κλείσεις την πληγή ρίχνοντας καπνό τριμμένο πάνω της κι άλλα φούμαρα λόγου. Αλλά ανήμερα των Φώτων ήταν μέρα ολόφωτα, φωτεινή. Ετσι, στην εξόδιο ακολουθία που λάβαινε χώρα στον Τίμιο Πρόδρομο -που ετοιμαζόταν ήδη για την αυριανή Του γιορτή- για τον μπάρμπα Μανώλη Μπαντόλα, παραπλήρη ημερών αναχωρήσαντα (άρα κι η συγκίνηση ήταν απλά μια θλίψη-ανάμνηση), μπήκε στο ναό να τον αποχαιρετήσει κι ο Ε. Τσαραφλέντζας – αποστεωμένη και γραφική τωόντι οντότητα- ντυμένος με τη στολή της αυριανής γιορτής, ήγουν ως αρχαίος αποκριάτικος νεοέλλην. Είχε αρχίσει ο τάλας το πανηγύρι τ’ Αη Γιαννιού από των Φώτων κι είχε παρασυρθεί στο ρυθμό του δημώδους «μια έβρεχε, μια χιόνιζε» ή δεν το θεώρησε και βλαβερό να εισέλθη μασκαρεμένος -ήπια - σε μια εντελώς σοβαρή και την πιο σιωπηλή όλων, τελετή της ανατολικής, ορθοδόξου ημών πίστεως. Ολοι οι σύννοες συγχωριανοί, που άκουγαν τον παπα-Γιάννη να φέρνει βόλτα εν εξάρσει τη συναρπαστική ακολουθία του ύστερου αποχωρισμού, ένιωσαν μια αυθόρμητη ευθυμία εκεί που αθυμία κατέσχε αυτούς. Κάποιοι γέλασαν μάλιστα κάπως πιο διακριτά. Παραφράζω ατιμωρητί τον Ι. Κονδυλάκη στον ξεκαρδιστικό του «Επικήδειο»: Ιδού εν ακόμα λειψανάβατον άθυρμα του νέου αιώνα όπου σε χώρο ιερόν κι άβατον του χάχανου τη λεπίδα ακόνα. Θεοφάνειος καιρός του 200... Το αυθεντικόν του Ι. Κνδλκ έχει ως εξής: Ιδού, εν ακόμα λείψανον του ιερού αγώνα όπου εις Τούρκων καύκαλα το ξίφος του ακόνα.

Νοσταλγεῖστε στραβάδια…

Ναί, διετέλεσα, ἐκτὸς ἀπὸ ποιητὴς μιᾶς συλλογῆς (καντίποτα ὑποσχομένης) κι ἀπείρων δημοσιογραφικῶν στιχουργημάτων, ἠθοποιὸς κανονικὸς κομπάρσος ἤγουν, ἐν στολῇ γυμνικῇ ἔστω - φοροῦσα δηλονότι μόνο τὸ δέρμα μου, σὲ μεγάλη κινηματογραφικὴ παραγωγή. Πρωτοεῖδα ταινία στὴν πλατεία τοῦ χωριοῦ καθήμενος χαμαί, προβαλλομένη στὸν τοῖχο τοῦ οἴκου Καραπατσίδη (τ’ Μήτσ τ΄ Γιὼργώτ’ Γκὲλ - ὁ παπποῦς του ἄνηκε στὴν ἐσχάτη κοινωνικὴ κατηγορία τῶν ληξίδων τοῦ χωριοῦ ποὺ ὁ μπέης, χάριν ἐλέους, ἔδωσε τόπο κι ἔστησαν κάτι σὰν σπίτια ἰσόγειον βόδια καὶ γαϊδουρομούλαρα, ἀπάνω ἄνθρωποι) ποὺ πρόβαλε ἡ Κινηματογραφικὴ Ὑπηρεσία Στρατοῦ στὴν ὕπαιθρο χώρα. Ὁ Κώστας Κακαβᾶς πρωταγωνιστὴς σὺν ἐπίκαιρα περὶ τοῦ βλαβεροῦ περινόσπορου καὶ κομμουνισμοῦ, συνώνυμα εἴδη. Θαύμαζα τὸν Θωμᾶ Λάπα (δραγάτη ἔνστολο) καὶ Βαγγέλη Τζιαχάνα (ταξιτζῆ) ὅτι στρατιῶτες ὄντες ἔπαιξαν κομπάρσοι στὴν θρυλικὴ ταινία «Ὁ Λέων τῆς Σπάρτης» (1961). Εἶδα φωτογραφίες τους. Ἐζήλεψα. Ὅμως ἔχει ὁ καιρὸς γυρίσματα κι εἰδικὰ γυρίσματα ταινιῶν μὲ ἀφορμῆδε αὐτῶν λαμβάνουν ἐκδίκηση τὰ ὄνειρα τοῦ Ὀδυσσέως Ἐλύτη κι ἄλλων βαρεμένων τῆς ποιήσεως ἀλλὰ καὶ τῆς πολιτικῆς λ.χ. ὁ πολυετὴς δημαρχοβουλευτουπουργὸς Π. Κουκουλόπουλος ἔτσι ἔκλεινε τοὺς ἐπὶ ἐξέδρας λόγους καὶ κέρδιζε σερί. Μετὰ ἀπὸ χιλιάδες ταινίες ἀπὸ ἐκείνη μὲ τὸν Κακαβὰ ἐπέστη ὁ καιρὸς νὰ γυρίσω κι ἐγὼ ταινία. Αὔγουστος 1976. Κόρινθος, 6ον Σ.Π. Ἐπὶ διήμερον μᾶς πήγαιναν πεζῇ στὴν παραλία της. Χιλιάδες 8 περίπου φανταρία ἀπὸ ὅλα τὰ κέντρα νεοσυλλέκτων Πελοποννήσου. Ὅπως καὶ ἐπὶ Λέοντος. Κουρεμένοι ἐν χρῷ οὕτως ἢ ἄλλως, ὁλόγυμνοι ἐντελῶς (ὄχι, ἐκεῖ ἐγδυνόμεθα κι ὄχι στὸ στρατόπεδο, σκεφτεῖτε τὴν εἰκόνα χιλιάδων γκόλιαβων νὰ διασχίζουν τοὺς δρόμους τῆς πόλεως καὶ αἱ Κορίνθιες (οἱ), νὰ χειροκροτοῦν τὰ ἑλληνικὰ στρατὰ «ποὺ κίνησαν στὸν πόλεμο νὰ πᾶν / στὸ ΙΡΑΝ, ΣΟΥΔΑΝ, ΑΜΜΑΝ κι ὢχ ἀμάν»). Διότι σχεδὸν περὶ αὐτοῦ ἐπρόκειτο. Ὁ κύριος σκηνοθέτης Μ. Κακογιάννης ἐγύριζε τὴν ταινία Ἰφιγένεια κι ἤθελε στρατὸ τζάμπα ὡς μακρινὸ φόντο. Χιλιάδες. Εἴμεθα οἱ γενναῖγοι Ἀχαιοὶ ἐκείνου τοῦ καιροῦ. Μὲ μαραμένες ὅλες τὶς ἀρσενικὲς φύσεις νὰ κινοῦνται πέρα δῶθε, σπασμένα χέρια ἐκτὸς νάρθηκος, ἐκ τῶν ἀντιδιεγερτικῶν κατευναστικῶν οὐσιῶν ποὺ ἔριχναν στὸ τσάι, φτυαριές. Μαζεμένα καβαφικὰ ἀπομεινάρια περιμέναμε νὰ φυσήξει ὁ ἀέρας, νὰ φύγουν τὰ καράβια, νὰ πᾶμε στὴν Τροία, νὰ τὴν κάψουμε, νὰ πάρουμε την Ἑλένη καὶ νὰ γυρίσουμε… …οἱ Ἀλεξανδρεῖς, οἱ Ἀντιοχεῖς, οἱ Σελευκεῖς, κι οἱ πολυάριθμοι ἐπίλοιποι Ἕλληνες Αἰγύπτου καὶ Συρίας, κι οἱ ἐν Μηδίᾳ, κι οἱ ἐν Περσίδι, κι ὅσοι ἄλλοι. Μὲ τὲς ἐκτεταμένες ἐπικράτειες, κ.λπ μικρὰ καβαφικά. Δὲ φυσοῦσε στὴν ὁμηρικὴ μυθολογία ἀλλὰ ἐδῶ φυσοῦσε ἄγρια, γέμιζαν τὰ μάτια καὶ ἡ φασολάδα στὴν καραβάνα, μὲ σιάβαρα καὶ ἄμμο ποὺ ἐκριτσίνιζε ἅμα τῇ εἰσόδῳ σὲ στόμα. Τέλος πάντων μὲ τὸν ἄνεμο τὰ βρήκαμε κάποτε «φύσα θάλασσα πλατιὰ φύσα ἀέρι κ.λπ» ἀλλὰ ἔλα ποὺ ὁ κυρ’ σκηνοθέτης ἤθελε ὅλο αὐτὸ τὸ γυμνὸ καὶ γουλὶ κεκαρμένο τσοῦρμο νὰ κοιτάει μὲ νοσταλγία τὸ πέλαγος… Δηλαδής; Φώναζε μὲ τὸ χωνί: –Νὰ κοιτᾶτε μὲ νοσταλγία τὸ πέλαγος… -Ὠρὲ τί μλκς εἶναι αὐτὲς χαμηλοσκέφτονταν οἱ φανταροκόμπαρσοι. Πῶς ἀποτυπώνεται ἡ νοσταλγία στὸ πρόσωπο, αὐτὴ συνήθως εἶναι θέμα ψυχῆς. Δὲν τὰ καταφέρναμε. Ξανὰ πάλι - Νὰ κοιτᾶτε μὲ νοσταλγία κ.λπ. Ἀποτελέσματα πενιχρά. Μέχρι ποὺ οἱ ἐνδεδυμένοι λοχίες, παλιοσειρὲς ποὺ μᾶς ἐκπαίδευαν, μᾶς περίλαβαν. Ἔλυσαν τὶς ζωστῆρες καὶ περιέρχονταν σὰν μπακακέοι καὶ φίδια ἀνάμεσα στὸ πλῆθος κοάζοντας καὶ συρίζοντας: - Νοσταλγεῖστε μαλάκαι μᾶς ἔχει τρελάνει ὁ πούστης δυὸ μέρες; Νοσταλγεῖστε τὴν Παναγία σας κι ἄλλα γνώριμα σχετλιαστικὰ τῶν βαθμοφόρων τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ κουνώντας ἀπειλητικὲς ζωστῆρες. Δὲν χτυποῦσαν ἀλλὰ δὲν ἤθελε καὶ πολύ. «Πῶς νὰ νοσταλγήσουμε γμτ.», στέναζε ἔνδον τὸ στράτευμα Ἀχαιῶν, νεοελλήνων, νεοσυλλέκτων; Ὁ καθένας ἦταν χωμένος καὶ χαμένος στὴν ἀτομικὴ νοσταλγία τόπων καὶ προσώπων κυρίως ἀγαπημένων. Πῶς νὰ πετύχουμε τὸ συλλογικὸ νοσταλγούμενο; Ἀδύνατον! Δὲν ξέρω ἂν καταφέραμε τὸ σκηνοθετικὸν ζητούμενο. Προχωρήσαμε σὲ ἄλλες σκηνές. Τότε εἶδα ἐκ τοῦ σύνεγγυς τὰ θηρία τοῦ ἑλληνικοῦ σινεμά: Κώστα Ἀγαμέμνονα Καζάκο, Κ. Καρρᾶ ὡς Μενέλαο, τὴν Τατιάνα Παπαμόσχου Ἰφιγένεια, Εἰρήνη Παππᾶ Κλυταιμήστρα, δὲ θυμᾶμαι καὶ ποιὸς ὑποκρινόταν τὸν Ἀχιλλέα, μὴ κι ὁ Γ. Φέρτης; Ἤμουν δὲ κι ἐγὼ ἐκεῖ...… Ἐμᾶς ἄλλο ἔκαιγε, νεοσύλλεκτοι ὄντες οὔτε νὰ κρατήσουμε τὸ ὅπλο ξέραμε καὶ τὸ τουρκικὸν σκάφος Χόρα (πρώην Σισμίκ) ἔκοβε βόλτες στὸ Αἰγαῖο. Μᾶς θέριζε ἡ ἀγωνία πολέμου ἔστω κι ἐπεισοδίου. Τὴ νοσταλγία τοῦ κάθε Κακογιάννη θὰ κοιτούσαμε...… Τὴν ταινία δὲν τὴν εἶδα παρότι μοῦ τὴ χάρισαν σὲ ἕνα ντοσιὲ μὲ τὴν ἀρχαία τριλογία τοῦ σκηνοθέτη. Ἀλλὰ πάντα εἶχα τὴν ἀπορία πετύχαμε ἄραγε ἐκείνη τὴ νοσταλγία στὴν παραλία Κορίνθου τῷ καιρῷ ἐκείνῳ; ΥΓ. Τὴ θητεία μου στὸν κινηματογράφο σημειώνω στὸ βιογραφικὸ ποὺ ὑπέβαλα στὴν Ἑταιρεία Συγγραφέων ἵνα καταστῶ μέλος της.